Tuturus Turus

A. Gunawan

Saban Mitra Sunda sok aya hiji gempungan antara pangurus Hima jeung Mahasiswa anyar Jurusan Pendidikan Bahasa Daérah. Harita téh kuring jeung Béti – anu jadi pimréd ‘Turus’ taun kamari – medar hal ihwal ‘Turus’. Piduapoéeun deui kana éta gempungan téh atuh kuring jeung néng Beti tisuksruk tidungdung néangan bahan, pangna mah ngeunaan sajarahna ‘Turus’. Sok aya karémpan bisi dina acara gempungan téh aya nu ngacung, tuluy nanyakeun, apan mun teu bisa ngajawab mah wirang pisan. Nya piduapoéeun saméméh gempungan téh ngotéktak ka unggal juru himpunan, ti mimiti perpustakaan nepi ka kolong lamari, sugan kapanggih katerangan perkara ‘Turus’. Tapi alhamdulillah, teu kapanggih; ngan alhamdulillah deui waé, dina mangsana gempungan jeung manyar, euweuh nu nanyakeun.

Kakara ti harita ngider nananyakeun hal ihwal perkara ‘Turus’ ka sing saha waé nu kira-kira apal ti mana purwadaksina. Amprok jeung téh Rétty, diwawancara méakeun kapanasaran. Ari ceuk téh Rétty deuih, taroskeun atuh ka Pa Dingding, da harita cenah anjeunna nu langkung paos perkara ‘Turus’ mah. Ti dinya laju nepangan Pa Dingding. Teu di-dingdingkelir deui, langsung ditodong wé kana pamaksudan. Pa Dingding ogé katémbong sumanget basa ngadadarkeun perkara ‘Turus’ téh. kieu caritana mah;

Jaman baheula, basa harga minyak tanah masih kénéh tujuhpuluh lima pérak saléter, Pa Dédi Koswara jeneng jadi ketua Hima periode 1980-1981. Mangsa harita aya hiji buletin mahasiswa nu ngaranna ‘Turus’, dikokolakeunana ku Budi Rahayu Tamsyah, spk. Meunang sataun midang, bet tuluy kalah ilang raratanana, teu kapanggih bangké-bangkéna acan. Bijil deui taun 1984, dikokolakeun ku Kang Heriyana. Harita ‘Turus’ medalna tilu bulan sakali, jadi dina sataun téh ‘Turus’ medal aya kana opat kalina. Nu jadi udagan harita téh teu idéalis teuing saurna mah, hayang ngahudang kawani mahasiswa némbongkeun tulisanana nu satuluyna meunang réspon ti nu maca. Nu matak publikasi ‘Turus’ harita mah diwatesanan ka sajurusaneun wungkul, katurug-turug keur lingkungan fakultas mah geus aya ‘Prakarsa’ nu dikaluarkeun ku Sénat FPBS. Nu jadi pasualan mangsa harita téh nya éta kurangna naskah nu asup ka rédaktur anu nepi ka ayeuna ogé atung énéh atung énéh waé.

Naha bet dingaranan ‘Turus’, henteu Combro atawa Géhu, cenah mah aya falsafahna. Ari ‘Turus’ téh kecap nu ngandung harti akar anu ngareuy, ngarambat. Dina ieu hal ‘Turus’ téh hayang ngarambatkeun karep mahasiswa kana nulis dina basa Sunda tur méré jalan pikeun ngabaladah mahasiswa nu ngamimitian nulis dina basa Sunda. Nu matak ‘Turus’ mah ukur jadi tuturus wungkul; tuturus-na Hadi AKS, Budi Rahayu Tamsyah, Darpan Ariawinangun, Retty Isnéndés, Rudi Riadi, nepi ka generasi kabéhdieunakeun kayaning Ananta G, Tarlan, Deni Hadiansyah, Wasta Ai, jeung si bungsu Devi Yuliana. Ngaran-ngaran anu kacatet di luhur kungsi nulis dina buletin ‘Turus’.

Sabada Jaman Kang Hériyana, ngahyang deui tah ‘Turus’ téh. Tapi kersaning pangéran, hirup deui basa jaman Kang Hadi ngokolakeun ‘Turus’, satuluyna leuwih mekar nalika jaman Kang Asép Dachlan jeneng ketua HMJ (ayeuna mah Hima) taun 1992-1993. Harita mah nu ngokolakeun ‘Turus’na téh nya éta Kang Darpan Ariawinangun. Malah Harita mah ‘Turus’ téh nepi ka Ujung Pandang, sosialisasina leuwih jembar kusabab mangsa harita ‘Turus’ dipublikasikeun dina Acara Imbasadi (Ikatan Mahasiswa Basa dan Sastra Daerah Indonesia), nepi ka dina kongrés basa Sunda VII di Garut, aya makalah tulisan Tédi A.N Muhtadin nu dijejeran ‘Sosialisasi Sastra Sunda’ anu dijerona nyabit-nyabit majalah ‘Turus’.

Oplah ‘Turus’ mangsa harita antara 200 nepi ka 400 éksemplar, jumlah anu kaitung réa upama ningali sasarana ngan mahasiswa wungkul mah. Ngan nya éta, sistem sirkulasi jeung sistem dagangna téh mani nyunda pisan; jual dedet. Teu sugan éra jeung géngsi saur Pa Dingding mah, da namina ogé mahasiswa. Mun cék Pa Elin mah, mahasiswa mah rék kitu rék kieu ogé pantes, da mahasiswa. Badé démo pantes, da mahasiswa, badé mahiwal pantes, da mahasiswa, badé emam unggal dinten jeung bala-bala pantes, da mahasiswa, nepi ka badé ngeritik Jurusan ogé pantes, da mahasiswa.

Nu asalna sataun ngan opat kali medal téh, beuki dieu mah beuki teu puguh. Taun 1993 – basa dicepeng ku téh Imas Rohilah – ‘Turus’ téh malihwarni jadi mading (majalah dinding) – tapi kumargi bilih paliron sareng “…..”, saterusna istilah mading digentos ku mabok (majalah témbok) – Tah, tuluy basa dikokolakeun ku kang Rudi Riadi (1994), Kang Agus Mulyana (1995), Kang Ucu Wahyu (1996), Kang Farhan Nasrullah (2000) nepi ka Kang Asép Rully (2002), ‘Turus’ téh masih kénéh jadi mabok mingguan.

‘Turus’ medal deui mangrupa buletin téh basa dikokolakeun ku Maya Suci, kabeneran nu nulis anu ngéditna téh. Nu jadi pasualan Turus salila ieu nya éta unggal ganti kapangurusan kawijakan medalkeun ‘Turus’ sok ngilu ganti. Basa ‘Turus’ dikokolakeun ku Maya Suci (2003-2004), kacatet ngan dua kali ‘Turus’ medal dina waktu sataun. Dina mangsa Adé Suarsa ngokolakeun ‘Turus’ (2004-2005), medalna ‘Turus’ undak deui nepi ka dina sataun bisa genep kali medal. Nya basa dipénta tanggung jawabna dina SU mah tetep, nu jadi bangbaluhna téh kurangna bahan ti mahasiswa; yuuuu....tetep!

Ayeuna mah ‘Turus’ téh dipupuhuan ku Sutisna, mahasiswa entragan 2004. Dugi ka kiwari ‘Turus’ tos medal opat kali (jeung ayeuna) dina sapériodeu. Najan mindeng ngalaman parobahan ti taun-ka taun, tapi nepi ka ayeuna éksisténsi ‘Turus’ téh tuluy aya, sabab dina sakitu mahasiswa aya kénéh sakitu mahasiswa nu haat nancebkeun tuturus, lain keur ayeuna, tapi isuk jaga….

Tuturus, Mei 2006

Tawis katineung kanggo dulur sa-imah, sa-hima.